Kompetencje kluczowe to połączenie wiedzy, umiejętności i postaw odpowiednich dla danej sytuacji. Myśląc o kompetencjach kluczowych, warto poddać analizie nie tylko obszary określone w zaleceniu Rady Europejskiej z dnia 22 maja 2018 r. w sprawie kompetencji kluczowych w procesie uczenia się przez całe życie. Należy również spojrzeć na zagadnienie rozwijania kompetencji w perspektywie najnowszych badań i raportów. Wpisane w podstawy programowe, wskazane do rozwijania kompetencje kluczowe należy odnosić do potrzeb współczesnej młodzieży, a co za tym idzie, bardzo dynamicznie zmieniającego się świata.
Czym są kompetencje kluczowe?
W trzeciej edycji raportu „Future of Jobs” [1] opublikowanego przez World Economic Forum w październiku 2020 roku poddano analizie na poziomie ogólnoświatowym oraz w poszczególnych krajach potrzeby pracodawców związane z kompetencjami pracowników. W załączniku do niniejszego raportu wskazano pakiety kompetencji podzielone na umiejętności cząstkowe oraz zamieszczono ich opisy (Table A2)[2]. We wnioskach do raportu można zauważyć zwrócenie uwagi na specyfikę rynku pracy z perspektywy każdego kraju. Dzięki temu powstaje unikatowa dla danego rynku pracy informacja dotycząca potrzeb pracodawców. Wnioski z raportu pokazują również wpływ pandemii Covid-19 oraz zmniejszenie potrzeb w obszarze zmian na rynku pracy. Pomimo potrzeby zwiększenia działalności wzrostu znaczenia pracy zdalnej, nadal wysoką wartością cieszą się kompetencje behawioralne. Są to między innymi takie umiejętności jak uczenie się czy współpraca.
Jakie znaczenie mają kompetencje kluczowe w pracy nauczyciela?
W badaniach prowadzonych w Polsce[3] pracodawcy zwrócili uwagę między innymi na takie kompetencje, jak aktywne strategie uczenia się, odporność, tolerancja na stres i elastyczność poznawcza, myślenie analityczne i innowacyjne, przywództwo i wpływ społeczny czy kompleksowe rozwiązywanie problemów. Można śmiało stwierdzić, że kompetencje, postrzegane przez pracodawców jako niezbędne, by funkcjonować na współczesnym rynku pracy, winny być rozwijane już od pierwszego etapu edukacyjnego. Wnioskując z powyższego, można stwierdzić, że ich wzmacnianie jest jednym z najistotniejszych elementów pracy z uczniami.
Kierunki pracy dydaktycznej
Podobne podejście zaprezentowano w publikacji „Szkoła dla innowatora: kształtowanie kompetencji proinnowacyjnych”[4]. Wskazano tu kierunki pracy dydaktycznej z wykorzystaniem takich metod pracy, jak nauczanie problemowe, odwrócona lekcja czy strategie rozwijające krytyczne myślenie. Stanowią one odpowiedź na potrzeby rozwojowe współczesnego ucznia w sferze poznawczej i społeczno-emocjonalnej oraz przyczyniają się do rozwoju pożądanych kompetencji.
Czytaj także: Dzieci z innych krajów w polskiej szkole. Jak im pomóc?
Porównanie środowiska edukacyjnego i rynku pracy
Porównując ze sobą środowisko edukacyjne i rynek pracy, warto zwrócić uwagę na podobne potrzeby w obszarze rozwijania kompetencji. Droga do sukcesu to w dużej mierze rozwijanie umiejętności z wykorzystaniem wiedzy dotyczącej potrzeb rozwojowych dzieci i młodzieży warunkowanych przez świat, w którym funkcjonują oraz poprzez uczenie z wykorzystaniem różnorodnych sprawdzonych, choć zmodyfikowanych metod pracy.
Jak kształtować ucznia, żeby jego kompetencje były spójne z potrzebami rynku pracy?
Jak zatem wzmocnić działania realizowane w szkołach, aby profil kompetencyjny ucznia był spójny ze współczesnymi potrzebami rynku pracy. Oczywiście przy jednoczesnym szacunku do wartości i indywidualności każdego człowieka? Stosowanie strategii edukacyjnych z wykorzystaniem współpracy, liderowania, rozwijających samodzielność myślenia czy krytyczne podejście do informacji to odpowiedź na potrzeby otaczającego nasz świata, a zatem kierunek, w którym powinna zmierzać szkoła. Metody te pozwalają łączyć wiedzę z różnych dziedzin, przekładając ją na wymiar praktyczny, czyli konieczność jej wykorzystania. Stwarzają potrzebę nauki poprzez działanie i pracę zespołową, przy jednoczesnym zachowaniu zasady integralnego i całościowego rozwoju jednostki. Ponadto budują poczucie wspólnoty, integrując dzieci i młodzież wokół wspólnego celu. W sposób nieinwazyjny, czyli naturalny, wyzwalają motywację wewnętrzną ucznia, który buduje swoja wiedzę i wzmacnia kompetencje. Nabywa umiejętności zgodnie z indywidualnymi możliwościami.
Jeśli chcesz dowiedzieć się więcej na ten temat, obejrzyj krótkie wideo z Izabelą Juszkiewicz, ekspertką z obszaru kompetencji kluczowych w praktyce szkolnej.
Inspiracje do zastosowania w praktyce szkolnej zawierają programy szkoleń Ośrodka Rozwoju Kompetencji Edukacyjnych w Warszawie z pakietu SZKOŁA KOMPETENCJI. Do zobaczenia w sali szkoleniowej lub w wirtualnej przestrzeni platformy e-Akademia ORKE.
Bądź na bieżąco, zapisz się na newsletter bloga „Temat: Edukacja”.
Jeśli chcesz poznać szkolenia z obszaru kompetencji kluczowych w praktyce szkolnej kliknij.
- Jan Fazlagić/SCIENTIA-VIS /Oxford Research, Szkoła dla innowatora. Ekspertyza, Poznań 2017
- The Future of Jobs Report 2020, [dostęp: 12.08.2022 r.]
[1] The Future of Jobs Report 2020, [dostęp: 12.08.2022 r.] [2] Ibiden, strona 153 [3] Ibiden [4] Jan Fazlagić/SCIENTIA-VIS /Oxford Research, Szkoła dla innowatora. Ekspertyza, Poznań 2017
