JĘZYK POLSKI – POZIOM PODSTAWOWY1
jest jednym z obowiązkowych przedmiotów na egzaminie maturalnym. Wszyscy zdający przystępują do egzaminu maturalnego z języka polskiego w części pisemnej (na poziomie podstawowym) oraz w części ustnej (bez określania poziomu). Wyniki mają pokazać, w jakim stopniu zdający spełnia wymagania egzaminacyjne2 z języka polskiego.
LEKTURY
W arkuszu egzaminacyjnym na poziomie podstawowym oraz w części ustnej egzaminu maturalnego z języka polskiego znajdują się zadania sprawdzające znajomość treści i problematyki lektur obowiązkowych. Są one podzielone na te, w przypadku których na egzaminie maturalnym4
⇒ obowiązuje znajomość całego utworu.
- Sprawdź listę lektur
- • Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja;
- • Sofokles, Antygona;
- • Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich;
- • William Szekspir, Makbet;
- • Molier, Skąpiec
- • Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod; Dziady cz. III;
- • Juliusz Słowacki, Kordian;
- • Bolesław Prus, Lalka;
- • Eliza Orzeszkowa, Gloria victis;
- • Henryk Sienkiewicz, Potop;
- • Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara;
- • Stanisław Wyspiański, Wesele;
- • Stefan Żeromski, Przedwiośnie;
- • Tadeusz Borowski, opowiadania: Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli;
- • Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat;
- • Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem;
- • Albert Camus, Dżuma;
- • George Orwell, Rok 1984;
- • Sławomir Mrożek, Tango;
- • Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie); Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii);
- • Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych);
- • Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie);
- • Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach).
⇒ nie obowiązuje znajomość całego utworu
-
Sprawdź listę lektur
- • Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami, Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana;
- • Homer, Iliada (fragmenty);
- • Lament świętokrzyski (fragmenty); Legenda o św. Aleksym (fragmenty); Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty);
- • Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty);
- • Pieśń o Rolandzie (fragmenty);
- • Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty);
- • Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty);
- • Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty);
- • Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty)
⇒ nie będzie sprawdzana znajomość treści wierszy, ale umiejętność odczytywania tego typu tekstów
-
Sprawdź listę lektur
- • Horacy – wybrane utwory;
- • Bogurodzica;
- • Jan Kochanowski, wybrane pieśni, w tym: Pieśń IX ks. I, Pieśń V ks. II; tren IX, X, XI, XIX;
- • wybrane wiersze następujących poetów: Daniel Naborowski, Jan Andrzej Morsztyn, Mikołaj Sęp-Szarzyński;
- • Ignacy Krasicki, Hymn do miłości ojczyzny, wybrane satyry;
- • Franciszek Karpiński, wybór sielanek i liryki religijnej;
- • Adam Mickiewicz, Oda do młodości; wybrane ballady, w tym Romantyczność; wybrane sonety z cyklu Sonety krymskie oraz inne wiersze;
- • Juliusz Słowacki, wybrane wiersze, w tym Grób Agamemnona (fragmenty), Testament mój;
- • wybrane wiersze następujących poetów: Cyprian Kamil Norwid, Adam Asnyk, Jan Kasprowicz, Kazimierz Przerwa-Tetmajer, Leopold Staff, Bolesław Leśmian, Julian Tuwim, Jan Lechoń, Maria Pawlikowska Jasnorzewska, Julian Przyboś, Krzysztof Kamil Baczyński, Stanisław Baliński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Kazimierz Wierzyński, wybrane wiersze z okresu emigracyjnego, Czesław Miłosz, w tym wybrane wiersze z tomu Ocalenie oraz Traktat moralny (fragmenty), Tadeusz Różewicz, Jarosław Marek Rymkiewicz, Wisława Szymborska, Zbigniew Herbert, w tym wybrane wiersze z tomów Pan Cogito oraz Raport z oblężonego Miasta, Stanisław Barańczak, Wojciech Wencel;
- • wybrane utwory okresu stanu wojennego.
- • inne:
- • powojenna piosenka literacka – wybrane utwory Jacka Kaczmarskiego oraz Agnieszki Osieckiej.
CZĘŚĆ PISEMNA
Egzamin maturalny z języka polskiego w części pisemnej na poziomie podstawowym składa się z trzech części.
Podczas egzaminu zdający otrzymuje dwa arkusze egzaminacyjne. Znajdują się w nich zadania zamknięte i otwarte.
CZĘŚĆ USTNA
Egzamin maturalny z języka polskiego w części ustnej sprawdza umiejętność tworzenia wypowiedzi na określony temat, zgodnej z zasadami poprawności językowej, logiki i retoryki.
ZADANIA NA EGZAMINIE
Zestaw zadań egzaminacyjnych składa się z dwóch zadań.
- Zadanie 1. (z puli zadań jawnych – publikowanych na stronie CKE) zawiera zagadnienie sprawdzające znajomość treści i problematyki lektury obowiązkowej i tworzenie wypowiedzi na jej temat z uwzględnieniem wybranego kontekstu.
- Zadanie 2. dotyczy zagadnienia związanego z literaturą lub innymi dziełami sztuki albo językiem.
JĘZYK POLSKI – POZIOM ROZSZERZONY
Język polski na poziomie rozszerzonym można zdawać na egzaminie maturalnym jako przedmiot dodatkowy. Wyniki mają pokazać, w jakim stopniu zdający spełnia wymagania egzaminacyjne z języka polskiego na poziomie podstawowym i rozszerzonym7.
- Egzamin ma formę pisemną i trwa 210 minut.
- W roku 2023 oraz 2024 w części pisemnej z języka polskiego zadaniem zdających będzie tylko napisanie wypracowania.
- Za wypracowanie zdający może otrzymać maksymalnie 35 punktów.
- Egzamin nie ma progu zaliczenia.
LEKTURY
W arkuszu egzaminacyjnym z języka polskiego na poziomie rozszerzonym znajdą się zadania sprawdzające znajomość treści i problematyki lektur obowiązkowych, tj.:
- Poziom podstawowy
- • Biblia, w tym fragmenty Księgi Rodzaju, Księgi Hioba, Księgi Koheleta, Pieśni nad Pieśniami,
- • Księgi Psalmów, Apokalipsy św. Jana
- • Jan Parandowski, Mitologia, część I Grecja
- • Homer, Iliada (fragmenty)
- • Sofokles, Antygona
- • Kwiatki świętego Franciszka z Asyżu (fragmenty)
- • Lament świętokrzyski (fragmenty)
- • Legenda o św. Aleksym (fragmenty)
- • Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią (fragmenty)
- • Pieśń o Rolandzie (fragmenty)
- • Gall Anonim, Kronika polska (fragmenty)
- • Dante Alighieri, Boska Komedia (fragmenty)
- • Jan Kochanowski, Odprawa posłów greckich
- • Piotr Skarga, Kazania sejmowe (fragmenty)
- • Jan Chryzostom Pasek, Pamiętniki (fragmenty)
- • William Szekspir, Makbet
- • Molier, Skąpiec
- • Adam Mickiewicz, Konrad Wallenrod, Dziady cz. III
- • Juliusz Słowacki, Kordian
- • Bolesław Prus, Lalka
- • Eliza Orzeszkowa, Gloria victis
- • Henryk Sienkiewicz, Potop
- • Fiodor Dostojewski, Zbrodnia i kara
- • Stanisław Wyspiański, Wesele
- • Stefan Żeromski, Przedwiośnie
- • Tadeusz Borowski, Proszę państwa do gazu, Ludzie, którzy szli
- • Gustaw Herling-Grudziński, Inny świat
- • Hanna Krall, Zdążyć przed Panem Bogiem
- • Albert Camus, Dżuma
- • George Orwell, Rok 1984
- • Sławomir Mrożek, Tango
- • Marek Nowakowski, Raport o stanie wojennym (wybrane opowiadanie), Górą „Edek” (z tomu Prawo prerii)
- • Jacek Dukaj, Katedra (z tomu W kraju niewiernych)
- • Andrzej Stasiuk, Miejsce (z tomu Opowieści galicyjskie)
- • Olga Tokarczuk, Profesor Andrews w Warszawie (z tomu Gra na wielu bębenkach)
- • Ponadto z zakresu szkoły podstawowej: bajki Ignacego Krasickiego, Dziady cz. II i Pan Tadeusz Adama Mickiewicza, Balladyna Juliusza Słowackiego.
- Poziom rozszerzony
- • Homer, Odyseja (fragmenty)
- • Arystoteles, Poetyka, Retoryka (fragmenty)
- • Platon, Państwo (fragmenty)
- • św. Augustyn, Wyznania (fragmenty)
- • św. Tomasz z Akwinu, Summa teologiczna (fragmenty)
- • Michel de Montaigne, Próby (fragmenty)
- • Franz Kafka, Proces (fragmenty)
- • William Szekspir, Hamlet
- • Juliusz Słowacki, Lilla Weneda
- • Zygmunt Krasiński, Nie-Boska Komedia realistyczna lub naturalistyczna powieść europejska (Honoré de Balzac, Ojciec Goriot lub Charles Dickens, Klub Pickwicka, lub Mikołaj Gogol, Martwe dusze, lub Gustaw Flaubert, Pani Bovary)
- • Stanisław Wyspiański, Noc listopadowa
- • Michaił Bułhakow, Mistrz i Małgorzata
- • Stanisław Ignacy Witkiewicz, Szewcy
- • Bruno Schulz, wybrane opowiadania z tomu Sklepy cynamonowe
- • Tadeusz Konwicki, Mała Apokalipsa
- • Sławomir Mrożek, wybrane opowiadania
W wypracowaniu na poziomie rozszerzonym zdający może również odwołać się do lektur obowiązkowych wskazanych w podstawie programowej, nieujętych w wymaganiach egzaminacyjnych, tj.:
- Poziom podstawowy
- • William Szekspir, Romeo i Julia
- • Bolesław Prus, Z legend dawnego Egiptu
- • Władysław Stanisław Reymont; Chłopi (tom I – Jesień)
- • Stefan Żeromski, Rozdzióbią nas kruki, wrony…
- • Witold Gombrowicz, Ferdydurke (fragmenty)
- • Józef Mackiewicz, Droga donikąd (fragmenty)
- • Antoni Libera, Madame
- • Ryszard Kapuściński, Podróże z Herodotem (fragmenty)
- • Ponadto z zakresu szkoły podstawowej: Zemsta Aleksandra Fredry
- Poziom rozszerzony
- • Arystofanes, Chmury
- • Wergiliusz, Eneida (fragmenty)
- • François Rabelais, Gargantua i Pantagruel (fragmenty)
- • Jorge Luis Borges, wybrane opowiadanie
- • Janusz Głowacki, Antygona w Nowym Jorku
ZADANIA NA EGZAMINIE
- W zadaniach egzaminacyjnych szczególny nacisk zostanie położony na sprawdzanie umiejętności związanych z uzasadnieniem własnych racji, argumentowaniem i dowodzeniem oraz stosowaniem języka precyzyjnego, poprawnego i formułowanie wypowiedzi w sposób logiczny i spójny.
- Udzielenie poprawnej odpowiedzi będzie wymagało również wykorzystania umiejętności złożonych, uwzględniających
- kształcenie literackie i kulturowe,
- kształcenie językowe,
- tworzenie wypowiedzi.
- Arkusz egzaminacyjny zawiera zadanie rozszerzonej odpowiedzi – wypracowanie. Zdający będzie musiał wybrać jeden z dwóch zaproponowanych tematów.
- Tematy te dotyczą literatury (poezji, prozy, dramatu) i mogą zawierać cytat jako tekst źródłowy.
- Nie jest określona forma gatunkowa wypowiedzi.
- Każdy temat wymaga odwołania się do lektury obowiązkowej.
- Wypracowanie ma być nie krótsze niż 500 wyrazów.
- W każdym temacie są wskazane 4 obowiązkowe elementy, tj.
a) trzy teksty, w tym jedna lektura z listy lektur obowiązkowych
b) jeden kontekst do wyboru spośród: historycznoliterackiego, teoretycznoliterackiego, literackiego, biograficznego, kulturowego, mitologicznego, biblijnego, religijnego, historycznego, filozoficznego, egzystencjalnego, politycznego, społecznego.
---------------------------------------------------------------------------------------------------
[1] https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/Informatory/Informator_EM2023_jezyk_polski_PP.pdf https://cke.gov.pl/images/_EGZAMIN_MATURALNY_OD_2023/Informatory/Aneks/Aneks_2023_2024_j%C4%99zyk_polski_EM_PP.pdf
[3] Czas trwania egzaminu może zostać wydłużony w przypadku uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi, w tym niepełnosprawnych, oraz w przypadku cudzoziemców. Szczegóły są określane w Komunikacie dyrektora Centralnej Komisji Edukacyjnej w sprawie szczegółowych sposobów dostosowania warunków i form przeprowadzania egzaminu maturalnego w danym roku szkolnym.
[4] w latach szkolnych 2022/2023 i 2023/2024 (zgodnie z wymaganiami egzaminacyjnymi)
[5] obowiązujący w latach szkolnych 2022/2023 oraz 2023/2024 (PROJEKT!)
[6] obowiązujący w latach szkolnych 2022/2023 oraz 2023/2024 (PROJEKT!)