Jak pracować z uczniem z ADHD?

20 lutego 2023

Zespół nadpobudliwości psychoruchowej z deficytem uwagi (Attention Deficit Hyperactivity Disorder – ADHD) jest rozpoznaniem medycznym i psychologicznym. Jest to zaburzenie neurorozwojowe, w wyniku którego część mózgu odpowiedzialna za hamowanie reakcji (takich jak spokojne siedzenie, czekanie na swoją kolej, panowanie nad emocjami, koncentrowanie się) rozwija się wolniej i słabiej działa. Układ pobudzenia funkcjonuje u takiej osoby silniej niż układ hamowania.

Obecnie uważa się, że ADHD jest w większości przypadków uwarunkowane genetycznie. Inne przyczyny to uszkodzenia układu nerwowego powstałe w wyniku nieprawidłowości w czasie ciąży lub okresie okołoporodowym, a w pierwszych latach życia dziecka urazy czaszki, choroby mózgu, lub choroby zakaźne o ciężkim przebiegu. Czynniki społeczne np. nieprawidłowe relacje w rodzinie nie są obecnie uznawane za przyczynę powstania zaburzenia, mogą jednak znacznie nasilić jego objawy.

Jakie są objawy ADHD?

Pod pojęciem nadpobudliwości psychoruchowej rozumie się 3 grupy objawów. Należą do nich:

zaburzenia koncentracji uwagi,
impulsywność,
nadruchliwość.

Czym się charakteryzują objawy ADHD?

Zaburzenia koncentracji uwagi to krótki czas skupienia się na jednym zadaniu, trudności w koncentracji na jednym bodźcu i trudności z wyborem bodźca najważniejszego dla danej sytuacji. W szkole dziecko łatwo rozprasza się pod wpływem bodźców zewnętrznych i ma kłopoty ze skupieniem uwagi na poleceniach, co skutkuje tym, że nie może ich właściwie wykonać. Bardzo długo zabiera się do zadań związanych z wysiłkiem umysłowym, ma trudności z zorganizowaniem sobie pracy i szybko się męczy. Może występować tendencja do marzycielstwa, często też dzieci z tym zaburzeniem są określane jako „gapowate”.

Nadruchliwość to nadmierna ruchliwość dziecka, która nie jest związana z wykonywaniem przez nie konkretnego zadania. Uczeń nie może usiedzieć spokojnie, wychodzi z ławki, skacze, biega, spaceruje po klasie.

Może wystąpić niepokój ruchowy, który objawia się różnego rodzaju ruchami skupionymi głównie wokół własnego ciała. Mimo że dziecko jest w stanie pozostawać dość długo w jednym miejscu, macha nogami, drapie się, skubie wargi, obgryza paznokcie, kręci włosy itp.

Nadmierna impulsywność oznacza, że dziecko działa pod wpływem impulsu i nie zastanawia się nad konsekwencjami swoich działań, bardzo szybko przechodząc od pomysłu do realizacji. Ma trudności z uczeniem się na podstawie wcześniejszych doświadczeń lub zasad przekazywanych przez dorosłych.

Czytaj także: WOPFU i IPET – czym są i kto powinien je przygotowywać?

Jak postępować z dzieckiem z ADHD w szkole?

Impulsywność dziecka może powodować w szkole różne problemy. Takie jak to, że nie wysłuchuje do końca poleceń, rozpoczyna zadanie, zanim dobrze zrozumie instrukcję lub ma trudności z oczekiwaniem na swoją kolej.

Dzieci nadmiernie impulsywne wyrażają swoje emocje szybko i intensywniej niż jest to akceptowane przez otoczenie. Rówieśnicy w szkole łatwo mogą je prowokować lub rozzłościć, co może powodować odrzucenie przez grupę rówieśniczą.

Rozpoczęcie nauki w szkole jest dla każdego dziecka nową sytuacją, do której musi się przystosować. Wymagane jest respektowanie obowiązujących zasad, przebywanie w jednym miejscu przez określony czas, zapamiętywanie poleceń nauczyciela, stosowanie się do jego instrukcji wykonywanie poleconych prac. Dla dziecka nadpobudliwego ruchowo, nadmiernie impulsywnego, z zaburzeniami uwagi jest to sytuacja szczególnie trudna.

Pomoc w szkole dziecku ze zdiagnozowanym ADHD polega na zrozumieniu jego problemów, które wynikają z biologicznych deficytów, pomaganie mu poprzez dostosowanie metod i warunków nauczania do jego możliwości oraz potrzeb. Od nauczycieli wymaga to cierpliwości, konsekwencji i dużego nakładu pracy.